noktalama işaretleri

Noktalama işaretleri; duygu ve düşüncelerin daha açık ifade edilmesi, tümcenin yapısı ve duraklama noktalarını belirlemek, okuma ve anlamayı kolaylaştırmak, sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek üzere kullanılan işaretlerdir.

Noktalama işaretlerinden nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, soru işareti, ünlem işareti, tırnak işaretleri, ayraç ve kesme ait oldukları sözcüklere bitişik olarak yazılır ve kesme dışındaki işaretlerden sonra bir harf boşluğu ara verilir.

Servet-i Fünûn Dönemi'nde, Tevfik Fikret’in şiirlerinde, noktalama işaretlerinin dikkatle kullanıldığı görülür.

Diyakritik işaretlerle farkı

Diyakritik işaretler harflerin üzerine veya altlarına eklenen işaretlerdir. Örneğin O ve Ö harflerinin farkını oluşturan umlaut (çift nokta) bir diyakritik işarettir.

Noktalama işaretleri ise cümle içinde ve sözcük aralarında kullanılır. Noktalama işaretleri ile diyakritik işaretler arasındaki farkın birbirine karıştırıldığı en ilginç örneklerinden birisi, karet işaretidir.

Karet (Düzeltme İşareti)

Karet (İngilizcede "Caret") adını alan düzeltme işareti (^), bir metin gözden geçirilirken metnin herhangi bir yerinde düzeltme yapılmasının gerektiğini ortaya koyar. Genellikle bir noktalama işaretinin yokluğuna, kelime eksikliğine ya da yarım bırakılmış cümlelere işaret eder. Daha çok kitap, gazete, dergi vs. editörlerince kullanılır. Kesinlikle herhangi bir harfin üzerine eklenmez. İnceltme işaretinin bir türevi olarak görülür ve birbirleriyle bu nedenle karıştırılır. İnceltme imi (ˆ) ise Türkçede yalnızca sesli harflerin üzerine gelir. Harfin ince okunmasını sağlar. Örneğin kar (yağış türü) ve kâr (kazanç). Teknik olarak Türkçede hiçbir sesli harf incelmez. İnceltme işareti sessiz harfleri incelterek düzeltme yapar. Sesli harflerin üzerine konularak (işaretlenerek) hece uzaması sağlanır. Özetle:

Karet (^) bir noktalama işaretidir. Cümle içinde düzeltilecek yeri gösterir.
Circumflex (ˆ) bir diyakritik işarettir. Harfin ses değerini değiştirir.