Emsâl (Arapça: أَمْثَال) veya tekil haliyle Mesel (Arapça: مَثَل) sözcüğü, aslında Arap dilindeki atasözlerini tanımlamak için kullanılan edebi bir terimdir. Arap edebiyatında, bu atasözlerinin derlendiği Kitâbu'l-Emsâl adlı verilen eserler telif edilmiştir. Bu nedenle aslen çoğul bir kelime olan emsâl tabirinin terimleşmiş şekilde kullanıldığı gözlemlenmektedir.
{tocify} $title={İçindekiler}
Mahiyeti
Kadim Arap edebiyatında atasözü ve deyim kavramlarının ayırt edilmesi doğrultusunda spesifik kriterler belirlenmemiştir. Dolayısıyla eski devirlerde hem atasözleri hem de deyimler için mesel tabiri kullanılmıştır.
Türkçeden Arapçaya Geçen Atasözleri
Kültürler arası etkileşim sonucunda, Türk diline has bazı atasözlerinin Arap halk lehçelerine geçtiği düşünülmektedir. Örneğin; "Ayağını yorganına göre uzat" şeklindeki Türkçe atasözü, Arap halk lehçelerine "على قد لحافك مد رجليك" şeklinde geçmiş olabilir. Nitekim söz konusu atasözü, Eski Türkçede şu şekilde kullanılmaktadır: Yogurkanda artuk aḍak kösülse üşiyür. [Yorgandan (artık) ziyâde uzatılan ayak üşür.] Keza aynı atasözüne Kazakça gibi Türk dillerinde ve Moğalca gibi Asya dillerinde de rastlanmaktadır.
Avrupa Dillerinden Arapçaya Geçen Atasözleri
Bazı atasözlerinin Avrupa dilleri üzerinden Arapçaya geçtiği düşünülmektedir. Örneğin; Arapçada "ليس كل ما يلمع ذهبا" [Her parlayan altın değildir] şeklindeki atasözü, Latincede Non omne quod nitet aurum est [Parlayan her şey altın değildir] şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu atasözü ilk kez 1175 senesinde, Fransız teolog Alanus de Insulis tarafından kullanılmış olmalıdır.
Konuyla ilgili yayınlar
- Esat Ayyıldız. “Arapça, Türkçe ve Kazak Dillerindeki Ortak Atasözleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. International Congress of Kazakhs History, Culture and Language: Full Texts Book. ed. Osman Kabadayı. Ankara: IKSAD Global Publishing House, 2021), 54-70.
- Ebrar Ayyıldız, Arap Dilinde Doğum ve Ölümle İlgili Deyimler. Ankara: Sonçağ Akademi, 2021.
emsal ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
emsal, -li
(emsa:li), Arapça ems̱āl
1. isim ► benzer:
"Tarihte o ana kadar emsali görülmedik bir ticari kepazelik devri açılmıştı." - Ercüment Ekrem Talu
2. isim ► yaşıt.
3. isim ► örnek.
4. isim, eskimiş, matematik ► katsayı.
TDK kişi adları sözlüğü
Köken: Arapça, Cinsiyet: Kız
1. Eşler, benzerler, yaşıtlar. 2. Örnek.
Köken: Arapça, Cinsiyet: Erkek
Benzer, eş, yaşıt.
Kelime Kökeni
Arapça ams̠āl أمثال "örnekler, nümuneler" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça ms̠l kökünden gelen mas̠al مثل "örnek" sözcüğünün çoğuludur. Daha fazla bilgi için mesel maddesine bakınız.
Tarihte En Eski Kaynak
[ (1300 yılından önce) ]