Tritikale, ilk olarak 19. yüzyılın sonlarında İskoçya ve Almanya'da laboratuvarlarda yetiştirilen buğday (Triti cum) ve çavdarın (Se cale) bir melezidir. Ticari olarak temin edilebilen tritikale neredeyse her zaman ikinci nesil bir hibrittir yani iki tür birincil (birinci çapraz) tritikale arasında bir melezdir. Kural olarak buğdayın verim potansiyeli ve tane kalitesi ile çavdarın hastalık ve çevre toleransını (toprak koşulları dahil) birleştirir. Ancak son zamanlarda ticari olarak uygun bir ürün haline getirilmiştir. Kültivara bağlı olarak ebeveynlerinden herhangi birine az çok benzeyebilir. Bazı tritikale bazlı gıdalar sağlıklı gıda mağazalarından satın alınabilmesine ve bazı kahvaltılık gevreklerde bulunabilmesine rağmen çoğunlukla kaba yem veya yem için yetiştirilir.
Buğday ve çavdar çaprazlanırken dişi ebeveyn olarak buğday ve erkek ebeveyn (polen donörü) olarak çavdar kullanılır. Ortaya çıkan hibrit sterildir ve poliploidiyi ve dolayısıyla kendini yeniden üretme yeteneğini indüklemek için kolşisin ile muamele edilmelidir.
Başlıca tritikale üreticileri Polonya, Almanya, Beyaz Rusya, Fransa ve Rusya'dır. Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre 2014 yılında dünya çapında 37 ülkede 17,1 milyon ton hasat yapılmıştır.
Biyolojik sınıflandırma
Kingdom: Plantae (Bitkiler)
Clade: Tracheophytes (Damarlı bitkiler)
Clade: Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Clade: Monocots (Tek çenekliler)
Clade: Commelinids
Order: Poales
Family: Poaceae (Buğdaygiller)
Subfamily: Pooideae
Supertribe: Triticodae
Tribe: Triticeae
Genus: × Triticosecale Wittm. ex A. Camus
Tür / Sinonim:
× Triticale Tscherm.-Seys. ex Müntzing
 |
| Soldaki daha küçük buğday tanesi, sonra daha büyük çavdar taneleri ve sağdaki tritikale. Tritikale tanesi buğdaydan önemli ölçüde daha büyüktür. |
tritikale ne demek? TDK anlamı ve açıklaması
Veteriner Hekimliği Terimleri Sözlüğü -
Latin: Triticosecale wittmack
Kireçli, kıraç topraklarda, kurak iklim kuşaklarında yetişebilen, hastalıklara dayanıklı, buğday ve çavdar melezi hibrit bir tahıl.