Gürgen (Carpinus), Betulaceae (huşgiller) familyasından Carpinus cinsini oluşturan girintili grimsi kabuklu gövdelere sahip ağaç ya da ağaççıklara verilen ad.
{tocify} $title={İçindekiler}
Bilimsel sınıflandırması
- Âlem: Plantae (Bitkiler)
- Bölüm: Tracheophyta (Damarlı bitkiler)
- Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
- Takım: Fagales
- Familya: Betulaceae
- Cins: Carpinus
Morfolojik özelikleri
Ağaç veya bazen çalı formunda yaprak döken bitkilerdir. Kabuğu çatlaklı veya pürüzsüzdür. Kulakçıklar dökülür. Yapraklar almaşık dizilişli, kenarı düzensiz ve çift veya basit testere dişli ilerler. Erkek çiçek kümesi sarkık, başak-talkımlı, silindirik, kış aylarında tomurcuklarla çevrili, çok sayıda üst üste binen brakteler bulunur; braktesiz veya çiçek örtüsüz çiçekli; erkek organlar 3-12 adet, brakteler tabanında yerleştirilmiş; iplikçikler tepede çatallı; başçıklar 2 bölümlüdür, teka ayrık, ucu havlıdır. Dişi çiçek kümeleri uçta veya bodur sürgünlerin koltuğundan çıkar, salkımlı; çiçekler çiftli; brakteler yapraksı, düz, üst üste binmiş, tabanda 2 veya 3 lobludur. Fındıkçık damarlı, brakte lobları ile çevrili veya değildir.
 |
| Sonbaharda Gürgen yaprakları |
Ostrya-Carpinus farklılığı
Ostrya ile yakından ilişkili olan Carpinus, pürüzsüz, gri, genellikle yivli gövdeleri ve her biri küçük üçgen bir fındıkçıktan oluşan kalabalık olmayan, yapraklı, 3 loblu brakte çiftlerinden oluşan salkımlı meyve durumlarıyla kolayca tanınır. Staminat (ama pistillat değil) kedicikler sonbaharda gelişir ve çiçeklenmeden önce kış boyunca tomurcukların içinde kalırlar (Ostrya'da bunlar kış boyunca açığa çıkar). Pistillate kedicikler, ilkbahardaki ilk yeni büyümede üretilir.
Kullanımı
Nispeten küçük ekonomik öneme sahip olan Carpinus, özellikle tokmak kafaları, alet kulpları, kaldıraçlar ve diğer küçük, sert ahşap nesnelerin yapımında kullanıldığı çok sert ahşabı için sınırlı bir kullanıma sahiptir.
Türleri
43 tür tanımlanmıştır.
Carpinus betulus (Adi gürgen)– Carpinus caroliniana (Amerika gürgeni) – Carpinus chuniana – Carpinus cordata – Carpinus dayongiana – Carpinus faginea – Carpinus fangiana – Carpinus fargesiana – Carpinus firmifolia – Carpinus gigabracteatus – Carpinus hebestroma – Carpinus henryana – Carpinus insularis – Carpinus japonica – Carpinus kawakamii – Carpinus kweichowensis – Carpinus langaoensis – Carpinus laxiflora – Carpinus lipoensis – Carpinus londoniana – Carpinus luochengensis – Carpinus mengshanensis – Carpinus microphylla – Carpinus mollicoma – Carpinus monbeigiana – Carpinus omeiensis – Carpinus orientalis – Carpinus paohsingensis – Carpinus polyneura – Carpinus pubescens – Carpinus purpurinervis – Carpinus putoensis – Carpinus rankanensis – Carpinus rupestris – Carpinus shensiensis – Carpinus shimenensis – Carpinus tibetana – Carpinus tientaiensis – Carpinus tropicalis – Carpinus tsaiana – Carpinus tschonoskii – Carpinus turczaninovii – Carpinus viminea